Εκφράσεις και συνήθειες από την αρχαιότητα ως τις μέρες μας

Το 80% των παροιμιών μας θα τολμούσαμε να πούμε ότι προέρχεται από τον αρχαιοελληνικό κόσμο, όπως... υποστηρίζει με έμφαση η φιλόλογος και συγγραφέας Άννα Τζιροπούλου Ευσταθίου. Όπως λέει ο Πλούταρχος, τον 1ο αιώνα μ.Χ., σχολιάζοντας τον λόγο του Αρχία «ες αύριον τα σπουδαία»: «ο μεν ουν λόγος, ως παροιμία, μέχρι νυν διασώζεται παρά τοις Έλλησι…». Από τότε έχουν περάσει 2.000 χρόνια και ο λόγος είναι ζωντανός. Απτά παραδείγματα διά του λόγου το αληθές: Ο Ιωάννης Στοβαίος (5ος αιώνας μ.Χ.) δεν απέχει καθόλου από το ένα χελιδόνι δεν φέρνει την άνοιξη: «μία χελιδών έαρ ου ποιεί». Ο Ησίοδος (700-800 π.Χ.) σε μεγάλο βάθος χρόνου υποστηρίζει : «γείτονες άζωστοι έκιον» δηλαδή «άζωστος τρέχει ο γείτονας και ο συγγενής ζωσμένος», όταν χρειαστεί να ζητήσουμε βοήθεια. Επίσης από τον Ησίοδο προέρχεται το «ει κακά τις σπείραι• κακά κέρδεα αμήσειεν» (ό,τι σπείρεις θα θερίσεις). Ο Πίνδαρος: «κρέσσων οικτιρμού φθόνος» (κάλλιο να σε ζηλεύουνε παρά να σε λυπούνται). Ιδιαιτέρως τα λόγια του Ομήρου, του μεγάλου αυτού ποιητή, είναι πολύ συχνά κοντά στα δικά μας: «ουκ αν… ανά στόμ’ έχων» (μην πιάνης στο στόμα σου), «μη μοι σύγχει» (μη με συγχύζεις), «λύεται γούνατα» (λύονται τα γόνατα), «τον δε λίπε ψυχή» (λιποψύχησε), «τότε μοι χάνοι ευρεία χθων» (ν’ ανοίξει η γη να με καταπιεί). Ακόμη: Διογένης: «αποσκότισόν με» (μη με σκοτίζεις) Πλάτων: (Συμπόσιο) «τέμνοντες ώσπερ … ταις θριξίν» (στην τρίχα) Μένανδρος: «κακόν μεν αλλ’ αναγκαίον κακόν» (αναγκαίον κακόν) Ευριπίδης: (Μήδεια) «άνω ποταμών ιερών χωριούσι πηγαί» (άνω ποταμών) Σοφοκλής, (Φιλοκτήτης) «έσχατ’ εσχάτων» (έσχατος εσχάτων), Λουκιανός: «άγει σε και φέρει της ρινός έλκων» (σε σέρνει απ’ τη μύτη, «γάλα ορνίθων» (του πουλιού το γάλα), «τριχολογείν και τρίχας αναλέγεσθαι»(ασχολούμαι με τρίχες», «πέμπειν ες κόρακας» (… στον κόρακα), και «ουκ αν λάβοις παρά του μη έχοντος» τονίζει στον βαρκάρη του Αχέροντα ο Μένιππος του Λουκιανού. Είναι γεμάτη η αρχαία ελληνική γραμματεία από πολλές ίδιες χαρακτηριστικές εκφράσεις, συνήθειες και προλήψεις Αριστοφάνης: «άπτεσθαι ξύλου» (κτύπα ξύλο) Αισχύλος (Επτά επί Θήβας): «τριχός ορθίας πλόκαμος ίσταται» (σηκώθηκαν οι τρίχες της κεφαλής) Αριστοφάνης (Εκκλησιάζουσες): «μα τω Θεώ» Αθήναιος: «ώστε υπτίους υπό του γέλωτος καταπεσείν» (έπεσαν ανάσκελα από τα γέλια) Πολύβιος «εαυτούς εξεθεάτρισαν» (έγιναν θέατρο) Αισχύλος (Αγαμέμνων): «τον πάθει μάθος» (ο παθός μαθός) Ευριπίδης (Ιππόλυτος): «Κακόν πέλαγος εισορώ» (πελάγωσα) Μ.Μ. Από ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΗΣ