Η Ζωή ως Συνάρτηση

Γράφει ο
Ηλίας Καραβόλιας

Διαβάζω στα ειδησεογραφικά οικονομικά sites ότι τα ελληνικά ομόλογα, μετά το κλείσιμο της αξιολόγησης, ξεπέρασαν ακόμα και τις θετικές επιδόσεις του 2014. Πρακτικά μιλώντας, αυτό σημαίνει ότι έπεσε το επιτόκιο δανεισμού της χώρας. Πρόκειται για νέο που "δείχνει" ότι οι περίφημες Αγορές αναγνωρίζουν βήματα προόδου στην εξυγίανση της δημοσιονομικής εικόνας της χώρας.
Πώς όμως αυτό αφορά την καθημερινότητα μας; Πώς "περνάει" στις συναλλαγές της εμπορικής μας πραγματικότητας ο χαμηλός τόκος που θα πλήρωνε το Δημόσιο αν έβγαινε στις αγορές; Αυτό ακριβώς το "κενό ακρίβειας" στους υπολογισμούς της
μικροοικονομίας, αυτή η μη προσδιορίσιμη επίδραση των μακροοικονομικών δεδομένων στην ζωή μας, γεννάει τις χρονικές υστερήσεις, τις "αόρατες" μακροπρόθεσμες βελτιώσεις στην βιοπάλη του καθενός. Είναι χαρακτηριστικό το ότι στην αγγλική γλώσσα τα Μικροοικονομικά (microeconomics) και τα Μακροοικονομικά (macroeconomics) στηρίζονται σε ελληνικές λέξεις: μικρό και μακρύ, υποδηλώνοντας τις περιόδους, βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, αλλά και τα πεδία της Οικονομικής. Κάθε νοικοκυριό, κάθε επιχείρηση είναι μια μικρή εικόνα της Οικονομίας. Αυτό διδαχθήκαμε στα πρώτα χρόνια στις σχολές Οικονομικών. Αλλά δεν μάθαμε να προσδιορίζουμε, τουλάχιστον στην θεωρητική Οικονομική, τις αυτόματες χρονικές υστερήσεις, τις συσχετίσεις μεταξύ δημοσιονομικών μεγεθών και δαπανών μιας οικογένειας στο super market,για παράδειγμα.
Δεν μπορεί ο ανθρώπινος νους να συλλάβει αυτή την διαφορά. Τα χρέη της καθημερινότητας δεν μπορούν να συσχετιστούν με την βελτιωμένη εικόνα του Δημοσίου προϋπολογισμού. Δεν είναι εύκολο να κατανοήσεις πώς τα δις στα ομόλογα και στο δημόσιο χρέος επηρεάζουν τα ποσά της καθημερινότητας. Το δάνειο στην τράπεζα, το χρέος στην εφορία και στα Ταμεία, στην ΔΕΗ, όλα αυτά περιμένουν ως απλήρωτοι λογαριασμοί πάνω στο τραπέζι την ίδια ώρα που στις ειδήσεις ακούγεται η βελτίωση της εικόνας στην αγορά ομολόγων. Στο δε μαξιλάρι του ύπνου, οι λογαριασμοί σε συντροφεύουν, όχι το βελτιωμένο επιτόκιο στα ομόλογα.
Η Ελλάδα μπορεί να χρειάζεται να καλύψει μεγάλο μέρος του οικονομικού αναλφαβητισμού της, εν τούτοις όμως παραμένει δέσμια του κενού μεταξύ μακροοικοονομικής/μικροοικονομικής. Ο όρος "πολλαπλασιαστής" που εισήγαγε το ΔΝΤ στη ζωή μας, όταν παραδέχθηκε ότι έκανε λάθος (!), συμπυκνώνει το νόημα της κρίσης: η λιτότητα, το νοικοκύρεμα, δεν έφερε πρόοδο, ανάπτυξη, μεγέθυνση πλούτου. Η προσαρμογή σε μια βίαιη δημοσιονομική πολιτική, η πολιτική της εσωτερικής υποτίμησης χωρίς αύξηση της ανταγωνιστικότητας, είναι ζήτημα αλγοριθμικής, ζήτημα πολλαπλασιαστικής επίδρασης, ζήτημα συναρτησιακών εξισώσεων.
Η ζωή λοιπόν κυλάει ως συνάρτηση. Οι περικοπές του κοινωνικού κράτους, η κατάργηση εργασιακών δικαιωμάτων, η απαξίωση της εργασίας, είναι αλήθειες "τυλιγμένες", κρυμμένες θα έλεγα, μέσα στην μαθηματικοποιημένη εκδοχή της αλληλεπίδρασης των μεγεθών της Οικονομίας. Κανένα δημόσιο ομόλογο που βελτιώνεται, κανένα δημόσιο χρέος που ρυθμίζεται, κανένα κρατικό πλεόνασμα, δεν μπορούν να αλλάξουν γρήγορα την καθημερινότητα του εργαζόμενου. Αυτά που πρώτα αλλάζουν είναι τα κέρδη των αγορών, οι ισολογισμοί χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, οι λογαριασμοί κερδοσκόπων που ταχύτατα κινούν μοχλευμένα  παρασιτικά κεφάλαια (εικονικά) μεγαλώνοντας την τρύπα μεταξύ χρηματιστηριακής και παραγωγικής Οικονομίας.
Πέσαμε μέσα στον πιο επικίνδυνο λάκκο της Οικονομικής επιστήμης, στην μαύρη τρύπα της Πολιτικής Οικονομίας που υποτίθεται ότι ''καλύπτει'' η Οικονομετρία. Βουλιάξαμε μέσα στην απροσδιόριστη ακρίβεια της συσχέτισης των μεγάλων με τους μικρούς αριθμούς. Η πολιτική ρητορική πατάει ακριβώς πάνω σε αυτόν τον λάκκο, σε αυτό το κενό, σε αυτή την δήθεν αυτόματη συσχέτιση :" φτιάχνουμε τα μεγάλα νούμερα γιατί αλλιώς δεν θα φτιάξουν τα μικρά". Σύμφωνοι, αλλά πότε θα φτιάξουν τα μικρά νούμερα; Πότε θα γυρίσει η καθημερινότητα ; Πώς προσδιορίζεται η "στιγμή της στροφής" σε μια Οικονομία ύφεσης;
Μην περιμένετε απαντήσεις. "Καλώς ήλθατε στην έρημο του Πραγματικού", που θα έλεγε και ο (αμφιλεγόμενος) S. Zizek. Ένα από τα μυστικά  του μανιακού παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού, ένα από τα τρωτά σημεία της ευρωπαϊκής δημοσιονομικής σύγκλισης που υποτίθεται ότι θα εξομοίωνε τις ζωές βορείων και νοτίων λαών, είναι αυτή η τεράστια ισχύς της μη εναλλακτικής πραγματικότητας (Το ΤΙΝΑ= There Is no Alternative του θατσερισμού). Ας μάθουμε να ζούμε με αυτόν τον συμβιβασμό, αυτή την αναγκαστική αποδοχή του Αναπόφευκτου...